CO TO JEST DYSLEKSJA ROZWOJOWA ?

Celem tej pogadanki jest przybliżenie rodzicom pojęcia dysleksji, jej przyczyn, objawów ,wskazanie miejsc gdzie można uzyskać pomoc w przypadku jej zaistnienia, zapoznanie z formami pomocy dzieciom dyslektycznym, a także uświadomienie możliwości uczęszczania dziecka dyslektycznego do szkoły masowej.

I Terminologia
Termin dysleksja rozwojowa używany jest dla określenia zespołu objawów zaburzeń (zazwyczaj współwystępujących), do których należą:
DYSLEKSJA- specyficzne trudności w czytaniu,
DYSGRAFIA- specyficzne trudności w opanowaniu kaligraficznego pisma,
DYSORTOGRAFIA- specyficzne trudności w opanowaniu poprawnej pisowni , błędy ortograficzne, pomijanie kropek, przecinków itp.,
DYSKALKULIA- specyficzne trudności w nabywaniu umiejętności matematycznych,
HIPERDYSLEKSJA- specyficzne trudności w czytaniu ze zrozumieniem.

Termin ,,specyficzne" w odniesieniu do trudności w pisaniu i czytaniu stosowane jest dla podkreślenia charakteru trudności o ograniczonym, wąskim zakresie. Występują one u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym, co odróżnia je od uogólnionych trudności w nauce u dzieci opóźnionych w rozwoju umysłowym, bądź z wadami słuchu lub wzroku.

II Przyczyny dysleksji rozwojowej
Wyróżnia się kilka czynników powodujących dysleksję, działają one pojedynczo lub w grupie, są to:
geny ( przekazywane z pokolenia na pokolenie,
hormony ( ich nadprodukcja powoduje niedokształcenie niektórych okolic kory mózgowej i nieprawidłowy model rozwoju mózgu, tzn. zablokowanie rozwoju lewej półkuli mózgowej,
czynniki chemiczne ( zatrucia,
czynniki fizyczne (urazy mechaniczne,
urazy psychiczne,
długotrwały stres.
Czynniki te mogą działać w:
okresie prenatalnym,
okresie okołoporodowym,
okresie postnatalnym.

III Objawy dysleksji rozwojowej
W różnym wieku pojawiają się lub nasilają nieco inne objawy zaburzeń rozwoju psychoruchowego i związane z nimi przejawy trudności w czytaniu i pisaniu. Przed wstąpieniem dziecka do szkoły i na początku nauki szkolnej można zaobserwować kilka następujących symptomów:
trudności w zapinaniu ubrania, sznurowaniu butów, itp.,
trudności ze stosowaniem zaimków: w środku, przed, za,
trudności z zapamiętywaniem i wykonywaniem więcej niż jednego polecenia w tym samym czasie,
trudności z przypominaniem sobie nazw przedmiotów, mylenie nazw kierunków: prawa-lewa,
oburęczność,
zwierciadlane odwracanie liter, deformowanie ich kształtu,
szybka męczliwość, uwarunkowana koniecznością włożenia większego wysiłku w zadania typu szkolnego i koncentracji uwagi.

Wiele z tych symptomów może przetrwać do okresu szkolnego i występować w połączeniu z trudnościami w czytaniu i pisaniu w niższych klasach szkoły podstawowej.

Objawy specyficznych trudności w czytaniu:
czytanie niepewne, szczególnie gdy dziecko czyta głośno,
częste błędy w czytaniu, takie jak:
pomijanie wyrazów lub ich dodawanie,
zniekształcanie wyrazów,
pomijanie linii,
częste gubienie miejsca, w którym się czyta,
niepewność w czytaniu krótkich wyrazów, wyglądających podobnie (on-no, od-do),
trudności w dzieleniu dłuższych wyrazów na sylaby,
pomijanie interpunkcji,
przestawianie liter w wyrazie, co zmienia jego sens,
trudności w wyszukiwaniu najistotniejszych myśli w danym fragmencie tekstu.

Objawy specyficznych trudności w pisaniu:
słaby poziom prac pisemnych w porównaniu z odpowiedziami ustnymi,
prace pisemne na niskim poziomie graficznym i estetycznym: przekreślenia, prace "bałaganiarskie",
niewłaściwy dobór liter do głosek, podobnych fonetycznie, w wyniku ich niewłaściwego różnicowania, np. spółgłosek t-d, b-p, m-n,
trudności w różnicowaniu wyrazów podobnie brzmiących, np. bułka-półka, stąd ich niewłaściwe zapisywanie,
niewłaściwe stosowanie małych i wielkich liter,
złe rozmieszczenie prac pisemnych, plastycznych w przestrzeni,
tracenie wątku zapisywanego opowiadania,
dodawanie, pomijanie lub niewłaściwe umiejscowienie liter w wyrazie lub wyrazów w zdaniu,
brak lub niewłaściwe stosowanie interpunkcji.

Niektórym przypadkom dysleksji rozwojowej towarzyszą specyficzne trudności w opanowaniu innych umiejętności szkolnych:
uczniowie dyslektyczni, pomimo prawidłowego myślenia matematycznego, mogą mieć trudności z opanowaniem tabliczki mnożenia, poprawnym zapisywaniem liczb i działań arytmetycznych, np. przestawiają kolejność cyfr, mylą znaki nierówności, mała sprawność ruchowa rąk powoduje problemy z kaligrafią i opanowaniem odpowiedniego poziomu graficznego rysunku- dzieci rysują niechętnie, a ich rysunki są uproszczone, niekształtne z małą ilością szczegółów, dzieci dyslektyczne najczęściej nieprawidłowo organizują sobie pracę, mają trudności z zapamiętywaniem danych, mylą informacje, gubią się w czasie i przestrzeni,słaba umiejętność czytania utrudnia uczenie się z podręczników szkolnych.

IV Miejsca, gdzie można uzyskać pomoc w przypadku dysleksji rozwojowej u logopedy, gdy dziecko od najwcześniejszych lat życia wykazuje opóźnienia w rozwoju mowy,u nauczyciela i wychowawcy klasy, pedagoga i psychologa szkolnego, gdy u dziecka wystąpią trudności w uczeniu się, w celu skierowania na specjalistyczne badania oraz stałych konsultacji co do sposobu pracy z dzieckiem w domu i w placówce, w poradniach psychologiczno - pedagogicznych i specjalistycznychw celu zdiagnozowania dziecka i wskazania właściwej formy opieki.
Dzieci ze specyficznymi trudnościami w pisaniu i czytaniu mają prawo do specjalistycznej pomocy psychologicznej i pedagogicznej, które określa się mianem terapii pedagogicznej, organizowanej min. w formie: zespołu korekcyjno-kompensacyjnego, klas terapeutycznych i integracyjnych, terapii indywidualnej, oraz zajęć dydaktyczno-wyrównawczych.

V Uczniowie dyslektyczni w szkole masowej
Nauczyciel pracując z dzieckiem dyslektycznym stosuje różne metody i formy, aby osiągnąć jak najlepsze wyniki i zachęcić dziecko do dalszej pracy. Nauczyciele stosują min. uczenie z zaangażowaniem wielu zmysłów jednocześnie: słuchu, wzroku, dotyku .Dzięki takiemu podejściu dziecko dyslektyczne może wykorzystywać te zmysły, które są jego mocną stroną, a jednocześnie ćwiczy i rozwija te, które są słabsze. Efektywnemu nauczaniu sprzyja również stosowanie środków audiowizualnych, przejrzystych pomocy dydaktycznych, podział licznej klasy na mniejsze grupy, dostosowanie wymagań do indywidualnych możliwości dziecka, ocenianie wypowiedzi ustnych uczniów dyslektycznych (w pracach pisemnych uczniowie ci wypadają znacznie gorzej).

VI Co nie jest dysleksją rozwojową?
roczne opóźnienie rozwoju (dzieci urodzone w styczniu, grudniu),
lenistwo,
zaburzenia emocjonalne (niechęć dziecka do szkoły).

      Opracowała
Agnieszka Janowska
      SP Budziwój